با میگرن و علائم آن آشنا شوید!

علائم میگرن چیست؟

میگرن یکی از انواع سردرد است که باعث دردهای شدید ضربان دار در یک طرف سر می‌شود. علائم میگرن عبارت است از: حالت تهوع، استفراغ و حساسیت شدید به نور و صدا. حملات میگرنی ممکن است ساعت‌ها یا حتی روزها به طول بینجامد و گاهی سردرد آن‌قدر شدید شود که در فعالیت‌های روزانه شما اختلال ایجاد کند.

برای برخی از افراد یک علامت هشداردهنده که به‌عنوان، «هاله» شناخته می‌شود، قبل یا همراه با سردرد رخ می‌دهد. هاله‌ها علائم قابل تعدیل با منشأ سیستم عصبی هستند. این علائم به‌تدریج شروع شده و طی چند دقیقه به بالاترین شدت خود می‌رسند و ممکن است تا ۶۰ دقیقه طول بکشد.

هاله می‌تواند شامل اختلالاتی نظیر تاری دید، جرقه‌هایی در یک طرف سر، حالت سوزن سوزن شدن در پیشانی یا در بازو و پاها و مشکلاتی در صحبت کردن باشد که بعد از این علائم است که باید منتظر شروع سردرد باشید! جالب است که بدانید، منشأ این نوع سردرد همه افراد شبیه هم نیست و منشأ درد شما ممکن است، با شخص دیگری متفاوت باشد.  درد سردرد میگرنی ممکن است در یک طرف یا هر دوطرف سر حس شود.

اگر موضوع سردرد را در مقیاس جهانی بررسی کنیم خواهیم دید که شیوع این اختلال عصبی بسیار بالاست به‌طوری‌که حداقل ۵۰ درصد از بزرگ‌سالان به‌صورت سالانه انواعی از سردرد را تجربه می‌کنند. اگر به‌صورت اختصاصی‌تر به میگرن بپردازیم حدود ۲٫۹۸ درصد زنان و ۱٫۹۳ درصد مردان ۱۸ تا ۶۵ سال به این اختلال مبتلا هستند. همان‌طور که ملاحظه می‌فرمایید سردرد یکی از مشکلات فراگیر جهانی است که تمامی گروه‌های سنی، نژادها و تمامی مناطق جغرافیایی را در برمی‌گیرد.

سردرد میگرنی چند روز طول می‌کشد؟

اغلب سردردهای میگرنی حدود ۴ ساعت به طول می‌انجامند اما انواع شدید آن حتی تا ۳ روز نیز ادامه دارند. معمولاً در مبتلایان به میگرن ماهانه سه یا چهار حمله رخ می‌دهد. البته دفعات حمله میگرنی در افراد متفاوت است به‌طوری‌که در برخی‌ها هر چند روز یک‌بار سردردها احساس می‌شوند درحالی‌که در برخی افراد سالانه حداکثر دو الی چهار حمله میگرنی بروز می‌کند.

سردردهای میگرنی در ابتدا با دردهای مبهمی در اطراف سر شروع‌شده و به‌تدریج به دردهای متمرکز و ضربان دار تبدیل می‌شوند. دردها ممکن است ازیک‌طرف سر به سمت دیگر جابجا شوند. این دردها گاهی به‌صورت منتشر و گاهی متمرکز در ناحیه پیشانی (سردرد پیشانی) هستند.

بیشتر بخوانید: علت سردرد سمت چپ و سردرد سمت راست

علت میگرن چیست؟

در ایجاد سردردهای میگرنی و ابتلای یک فرد به این اختلال عصبی چندین فاکتور نقش دارند. عمده‌ترین دلیل میگرن بر اساس تحقیقات علمی، زمینه‌های ارثی و ژنتیکی است. تفاوت‌های ژنتیکی باعث بروز تغییراتی در ساقه مغز و برخی رشته‌های عصبی می‌شود که نتیجه آن حساس شدن سیستم عصبی به یک‌سری محرک‌های محیطی و متعاقباً شروع سردرد است. همچنین در برخی افراد عدم تعادل هورمون سروتونین که به‌عنوان تسکین‌دهنده درد در سیستم عصبی عمل می‌کند نیز یکی دیگر از فاکتورهای بروز میگرن است.

محرک‌های میگرن

عوامل زیر مهم‌ترین محرک‌های میگرن به شمار می‌روند:

• تغییرات هورمونی در زنان: نوسانات هورمونی در زنان به‌ویژه هورمون استروژن قبل و بعد از سیکل قاعدگی به‌عنوان یکی از محرک‌های شایع سردردهای میگرنی به شمار می‌رود (علت سردرد در زنان)
• بعضی از نوشیدنی‌ها: الکل و قهوه پر کافئین نظیر قهوه روبوستا
• استرس
• محرک‌های حسی: نورهای قوی و بعضی بوها مثل ادکلن، دود سیگار و تینر رنگ
• کم‌خوابی و پرخوابی
• تغییرات اقلیمی: تغییر ناگهانی آب‌وهوا و یا مسافرت به مناطق مرتفع
• غذاها و میگرن: پنیر کهنه و غذاهای فرآوری شده صنعتی از محرک‌های میگرنی به‌حساب می‌آیند. همچنین حذف یک وعده غذایی به‌ویژه وعده صبحانه به دلیل ایجاد نوسان در قند خون
• بعضی از داروها: قرص‌های ضدبارداری و داروهای وازودیلاتور (داروهای گشاد کننده عروق) نظیر نیترو گلی سرین موجب تشدید سردرد می‌شوند.

تشخیص میگرن

تاکنون آزمایش خون و ادرار خاصی برای تشخیص میگرن ابداع نشده است. تشخیص با معاینه بالینی و بررسی علائم فرد انجام می‌شود. پزشک با ارزیابی نوع سردرد، زمان شروع آن، دفعات بروز و مدت سردرد قادر به تشخیص میگرن است.

در جلسه معاینه، پزشک با سنجش عملکرد بینایی، هماهنگی‌های عضلانی، رفلاکس‌های عضلانی و حواس پنج‌گانه همه علت‌های احتمالی سردرد را بررسی می‌کند. گاهی سردردها ناشی از اختلالات زمینه‌ای مثل مشکلات عضلانی، عیوب انکساری و تنش‌های عصبی هستند. برای تشخیص نوع سردرد احتمالاً سؤالات زیر نیز از شما پرسیده شود:

• سردرد یک‌طرفه است یا در هر دو سمت سر احساس می‌شود؟
• درد مبهم است یا متمرکز و ضربان دار؟
• آیا سردرد به حدی است که در انجام امور روزانه اختلال ایجاد کند؟
• آیا سردرد با انجام فعالیت فیزیکی تشدید می‌شود؟

گاهی اوقات پزشک آزمایش MRI و آزمایش سی‌تی‌اسکن را نیز تجویز می‌کند.

چگونه می‌توان از بروز حملات میگرنی پیشگیری کرد؟

به‌موازات مصرف داروهای تجویزشده، رعایت اصول خود مراقبتی نیز تأثیر بسزایی در پیشگیری از سردردهای میگرنی دارند. در ادامه مطلب به مهم‌ترین اصول خود مراقبتی برای افزایش کیفیت زندگی اشاره می‌کنیم.

 تنظیم برنامه خواب ‌و بیداری

همواره انجام نکاتی ساده اما پیوسته تغییرات شگرفی در زندگی ما رقم می‌زنند. یکی از این کارها سر وقت از خواب بیدار شدن و به‌موقع به رخت‌خواب رفتن است. همین اقدام ساده برای پیشگیری از بروز بسیاری از کسالت‌ها و ناخوش‌احوالی‌ها ازجمله میگرن مؤثر است.

ورزش منظم

اگرچه فعالیت‌های شدید بدنی برای مبتلایان به این نوع سردرد توصیه نمی‌شود اما ورزش‌های سبک و هوازی ازجمله بهترین کارهایی است که می‌توانید برای بهبود سلامت عصبی و پیشگیری از بروز سردرد انجام دهید. ورزش میزان سروتونین مغز را افزایش می‌دهد و همین موضوع کافی است تا شاهد تغییرات خوشایندی در کاهش علائم باشید.

تهیه برنامه غذایی

یک برنامه غذایی متعادل و مغذی برای خود تهیه کنید و به خاطر داشته باشید که در ساعات مشخصی وعده‌های غذایی خود را میل نمایید. از بی‌نظمی در غذا خوردن مثل به تأخیر انداختن وعده ناهار یا حذف وعده صبحانه جدا خودداری کنید. این‌گونه بی‌نظمی‌های غذایی باعث نوسانی شدن قند خون می‌شود که خود یکی از محرک‌های سردرد است.

کنترل استرس

همه ما به فراخور زندگی خود با مسائل مختلفی دست‌وپنجه نرم می‌کنیم اما چه زیباست که بتوانیم در شرایط سخت، روحیه و انرژی روانی خود را در سطح بالا حفظ کنیم. برای اینکه در چنین شرایطی از ورود احساسات منفی به ذهن جلوگیری کنید تکنیک‌ها و مهارت‌های کنترل استرس را فرا بگیرید. چند اقدام ساده اما مؤثر برای کنترل استرس:

• دور کردن احساس گناه از خود و افزایش عزت‌نفس
• گوش دادن به موزیک آرام و گوش‌نواز
• هم‌نشینی با طبیعت
• پیاده‌روی کوتاه
• مراقبه
• یوگا

چگونه سردردهای میگرنی را مدیریت کنیم؟

بررسی‌های بلندمدت نشان می‌دهند که در برخی مبتلایان، به‌مرورزمان با مصرف داروها و انجام اقدامات خود مراقبتی از شدت سردرد و دفعات بروز آن کاسته می‌شود و حتی ممکن است سردردها کاملاً برطرف شوند. در برخی دیگر، شدت بیماری کاهش یافته اما حملات میگرنی همچنان با فرکانس کمتر رخ می‌دهند.

در گروه سوم، ممکن است شدت و تکرار حملات در طول زمان ثابت باشد و از شدت آن‌ها کاسته نشود. البته باید خاطر نشان کرد در هر سه گروه، مصرف داروهای تجویزشده و ارتقای سلامت روانی تأثیر بسزایی در کاهش شدت علائم دارند.

مصرف به‌موقع داروهای تجویزشده اولین راهکار مناسب برای کنترل و مدیریت سردرد است. البته داروها تنها یک بخش از داستان هستند و بخش دیگر آن خود مراقبتی و یادگرفتن مهارت‌هایی است که بتوانیم با کمترین تأثیرپذیری، سردردهای میگرنی را سپری کنیم. به این منظور انجام اقداماتی ساده می‌تواند گام مهمی برای کاهش دفعات سردرد و شدت آن‌ها باشد.

هنگامی‌که اولین علائم بروز کرد لامپ‌ها را خاموش کنید. ازآنجایی‌که نور از محرک‌های میگرن است با حذف آن می‌توان شدت سردرد را تا حدودی کاهش داد. همچنین سعی کنید در اتاقی آرام و بدون سروصدای محیط به استراحت بپردازید. کیسه کمپرس یخ باعث ایجاد بی‌حسی در عضلات سر و گردن می‌شوند و تا حدودی از شدت سردرد می‌کاهند. از سوی دیگر کیسه‌های آب گرم نیز با آرام‌سازی عضلات، تنش‌ها و گرفتگی‌های عضلانی را بهبود می‌دهند.